‘Ik ben geen prater, maar door het voetbal ben ik gaan praten’

Enschede, 20 mei 2019 – Het levensverhaal van Alex (40) leest als een dik boek waarin de hoofdstukken over tegenslagen elkaar in hoog tempo opvolgen en waarin de lezer ergens halverwege denkt: ‘Zit het de hoofdpersoon ook eens een keertje mee?’

Alex vindt het belangrijk zijn verhaal te delen. Vroeger hield hij alles voor zichzelf, maar misschien kan hij anderen inspireren. Vandaar dat hij uitgebreid de tijd neemt deze ochtend om te vertellen hoe sport als middel heeft bijgedragen aan zijn herstel. Op deze kille maandagochtend zit Alex in een koffietent in het verlaten centrum van Enschede tevreden achter een bak koffie. Af en toe lijkt hij schichtig om zich heen te kijken, alsof hij elk moment een vijand verwacht, maar zijn wegschietende blik is eerder een overblijfsel van een getroebleerd verleden dan een voorbode van dreigend gevaar.

Hij is zichtbaar op zijn gemak. Hij heeft een eigen flatje in de stad en hij heeft werk. ‘Vrijwilligerswerk’, verduidelijkt hij meteen. ‘Ik heb geprobeerd via de loonkostensubsidie betaald werk te krijgen. Een baas krijgt dan subsidie. Maar dat lukt niet. Ze vinden dat ik te veel beperkingen heb. En voor een beschutte werkplek ben ik weer te goed.’

Beter dan thuis zitten
Alex valt tussen wal en schip, maar dat betekent niet dat hij bij de pakken neerzit. ‘Ik werk drie dagen in de week bij voetbalclub Rigtersbleek. Vrijwilligerswerk, altijd nog beter dan de hele dag thuis zitten. Dan word ik gek. Om halfnegen moet ik er zijn. Dan drinken we koffie en daarna beginnen we: vuil opruimen, het terras schoonmaken, blad blazen. Ondertussen een beetje kletsen.’

Diezelfde Alex zwierf maandenlang op straat en sliep ‘s nachts op bankjes en in auto’s. Dat was in Lelystad. ‘Ik had problemen met mijn vriendin’, blikt hij terug. ‘Geld hè. Nog voordat ik het had verdiend, had zij het alweer uitgegeven. En waaraan? Al sla je me dood, ik heb geen idee. Nog steeds niet.’

Alex weet nog dat hij ’s middags een telefoontje kreeg. ‘Ik was gewoon op m’n werk. Ik maakte veranda’s bij een tuincentrum. Ze kon opeens niet bij het geld, zei ze. Of ik dat meteen kon regelen. “Dat gaat nu niet, schat”, zei ik. “Vanavond als ik thuis ben.” Later bleek dat er beslag was gelegd omdat er rekeningen niet waren betaald. Nou, toen ik na het werk thuiskwam kreeg ik een grote bek. Ik kwam er niet meer in. Stond ik ineens op straat.’

Hij kon nergens terecht, en met de kennis van nu was hij misschien ook te trots om mensen te vertellen dat hij geen dak boven zijn hoofd had. ‘Soms sliep ik op mijn werk. Want ik werkte nog gewoon. Tot ze erachter kwamen dat ik er had geslapen. Waarom ik niet eerder verteld had dat ik in de nesten zat? Tja, dat hang je niet aan de grote klok.’

Alex raakte zijn baan kwijt
Toen zijn werkgever stopte met de veranda’s was hij ook zijn baan kwijt. ‘Ik kon bij mijn vader terecht. Maar die hield wel van een borrel. En als ie had gedronken begon het: wat ik wel niet met mijn leven aan het doen was. Nou, daar wilde ik best met hem over praten, maar niet als hij gedronken had. Op een avond was het weer zover. Ik was het zo zat, heb keihard met mijn vuist op tafel geslagen, mijn jas gepakt en ben weggegaan. Als ik dat niet had gedaan, was ik ‘m aangevlogen.’

‘Een week later belde Sylvia, mijn zus. Of ik bij haar en haar vriend oud en nieuw kwam vieren. “Alex, gaat het wel goed met je?”, vroeg ze na een tijdje. Dat wil je echt niet weten, zei ik. Toen ik vertelde wat er aan de hand was zei ze: “Kom maar hier”.’

Thuisbasis Enschede
Alex, een geboren Amsterdammer die via Almere, Lelystad en Hoorn, een enkele reis Enschede kocht om er niet meer weg te gaan. De beginperiode in Enschede ging goed. Hij had een adres, een WW-uitkering, waarmee hij kostgeld aan zijn zus kon betalen en hij bleek zich prima thuis te voelen in Enschede. ‘Veel gemoedelijker hier. Je hebt niet steeds het gevoel achterom te moeten kijken.’

Aan dat rustige leventje kwam een einde toen ze plotseling het huis uit moesten. ‘De huur was niet betaald. Al heel lang niet. Terwijl ik netjes mijn kostgeld had betaald.’ Zijn zus, zwager en hun kind kon bij zijn familie in Enschede intrekken, maar Alex stond weer op straat. Net als zijn vader, die ook bij zijn kinderen was komen wonen. Via via werd hij op de crisisopvang van het Leger des Heils gewezen. ‘Op dag twee kon ik er terecht. Ik heb heel lang voor me gehouden dat ik daar zat. Mensen denken dan aan verslaafden, maar ik had niks met drank en drugs te maken. Ik wilde niet dat mensen dat van mij gingen denken.’

‘Voetbal is mijn grote passie’
Af en toe ging Alex met een paar gasten uit de opvang op straat voetballen. ‘Overdag moet je daar weg, naar de dagbesteding. Nu is dat beter geregeld, maar ik had weinig te doen. Gingen we lekker voetballen. Iemand vertelde toen dat ze spelers zochten voor een team dat meedeed aan de straatvoetbal toernooien van Stichting Life Goals Nederland. Moest je wel komen trainen. Daar had ik geen enkele moeite mee. Voetbal is mijn grote passie. Als klein jongetje was ik al op het veld te vinden.’

Tijdens een van die toernooien merkte Alex dat het niet alleen om voetballen ging, maar dat sport als middel werd ingezet. De begeleiders gingen met hem in gesprek. ‘Ik ben geen prater, maar door het voetballen ben ik gaan praten. Zo kom je erachter wat er verkeerd gaat in je leven, hoe je reageert op situaties, wat je misschien anders kunt doen. Van het voetbal heb ik veel geleerd en ook veel overgehouden.’

Alex kwam door te sporten weer in zijn kracht te staan. Zijn ontwikkeling sprong in het oog bij zijn begeleiders. Als beloning voor die krachtige ontwikkeling werd Alex door zijn Maatschappelijke Sportcoach aanbevolen om deel uit te maken van het Nederlandse team voor de Homeless World Cup. Een goede zet, want even later dat jaar maakte Alex deel uit van de Nederlandse equipe. ‘Deelnemen aan de Homeless World Cup heeft een grote positieve impact op mij gehad. Hier leerde ik mezelf echt kennen en wist ik weer wat positiviteit was. Je leert om te gaan met tegenslagen. In een team zie je anderen daar mee omgaan. Daar wordt over gesproken. Hoe reageer je? Ik werd snel boos, dan draaide ik me om en liep weg. Kon me niet schelen wat ze vonden. Op de velden van de Homeless World Cup leerde ik dat het beter is om je uit te spreken.’

De keepster van het damesteam raakte geblesseerd. Ze brak haar hand en kon niet meer meespelen. De manier waarop daarmee werd omgegaan maakte diepe indruk op Alex. ‘Iedereen zat toen in de rats. Eigenlijk wilde niemand meer spelen, naar huis gaan. Maar onze coach René heeft iedereen bij de les gehouden. Gelukkig maar. Iets negatiefs werd omgezet in iets positiefs. Dat was nieuw voor me. Van die trip heb ik veel geleerd. Dat is het mooie van sport. Het leert je om te gaan met zaken waar je in het normale leven ook tegen aanloopt.’

‘Zo kwam ik erachter dat ik beperkingen heb’
Vijf jaar speelde Alex in een team van het Leger des Heils dat meedeed aan de Life Goals evenementen. Vorig jaar stopte hij om te gaan voetballen bij een team van Sparta Enschede. ‘Dat was heftig. Als je iets verkeerd doet begint iemand te schelden. Heel moeilijk. Daar ben ik erachter gekomen dat ik beperkingen heb. Het is moeilijk dat te erkennen, maar het is wel zo. Ik kwam te kort, en heb begeleiding nodig.’

Die begeleiding vond hij wel bij Rigtersbleek, de club waar hij ook werkt. ‘Ik speel nu in een G-team. Ik had geen idee wat dat was, maar de andere jongens hebben ook beperkingen. Er is meer begrip voor elkaar, het gaat gemoedelijker. Daar kom ik beter tot mijn recht.’

Het omtoveren van iets negatiefs tot iets positiefs is inmiddels niet meer nieuw voor Alex. Hij kende diepe dalen, maar de weg naar boven heeft hij gevonden. ‘Tegenwoordig woon ik zelfstandig in een flatje in Enschede en ben ik kind aan huis bij mijn voetbalclub Rigtersbleek.’ Wanneer er over de liefde wordt gepraat, begint Alex te stralen. ‘Ja, ik ben ontzettend gelukkig met mijn vriendin.’

Alex is trots op waar hij nu staat. ‘Of ik toekomstdromen heb? Zeker. Die zullen er altijd blijven. Het hebben van een vaste baan is voor nu mijn doel. En samenwonen met mijn vriendin natuurlijk.’

Life Goals Enschede
Alex maakte door het straatvoetballen kennis met de sportprogramma’s van Stichting Life Goals Nederland. Ook in Enschede is een Life Goals Programma actief. In samenwerking met Sportaal Enschede worden er wekelijks meer dan 300 structurele deelnemers bereikt. Doelgroepen die participeren binnen het programma zijn onder anderen mensen met een verslavingsverleden, statushouders, 50-plussers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Life Goals Enschede zet sport als middel in om het herstel van deze deelnemers een boost te geven.