SPORTIEF AMSTERDAM, februari 2015 – In september is Amsterdam gedurende een week de thuislozenhoofdstad van de wereld, wanneer op het Museumplein de Homeless World Cup 2015 plaatsvindt. In de wandelgangen ook wel het WK daklozenvoetbal genoemd, maar die aanduiding blijkt de lading niet te dekken. Het gaat om mensen die op een of andere wijze diep gezonken zijn, maar inmiddels de weg naar boven weer gevonden hebben. Achter iedere speler schuilt een verhaal. Het belooft een bijzonder evenement te worden, met de warme support van burgemeester Eberhard van der Laan en wethouder Eric van der Burg.
Een voetballer die na een verlies met 15-0 juichend het veld afloopt: Sander Mallie zag het bij de Homeless World Cup in Polen en had het er later over met de coach van die man. Mallie is organisator van de volgende editie van de Homeless World Cup in september in Amsterdam en was in Polen om er zijn licht op te steken. “Je hebt geen idee van hoever die jongen is gekomen”, zei de coach. “Drie jaar geleden was hij nog suïcidaal en had hij geen paspoort. Nu is hij voor het eerst in het buitenland en trots op zichzelf dat hij het zo ver heeft geschopt.”
Wie spreekt met de organisatoren van de Homeless World Cup 2015, ontkomt niet aan meer van dit soort anekdotes. De meeste deelnemers aan het toernooi zijn niet zozeer dakloos, maar thuisloos of zijn anderszins verbonden aan een maatschappelijke instelling als het Leger des Heils. Voormalige daklozen, voormalig verslaafden, mensen uit de schuldsanering, maar ook vrouwen met loverboysproblematiek, die allen hard werken aan hun terugkeer in de maatschappij. Om tijdens die zware weg hun land te mogen vertegenwoordigen, geeft hen een enorme boost, zo tonen de ervaringen van Mallie en andere getuigen aan. Het is dus niet zomaar een toernooi dat straks op het Museumplein plaatsvindt. Daar strijden niet minder dan 65 teams uit meer dan vijftig landen in een vrouwen- en een mannentoernooi tegen elkaar op het veld, maar ook tegen de vooroordelen die leven in de maatschappij.
Dutch Street Cup
In Nederland is voetbal voor ‘mensen uit de maatschappelijke opvang’ – de organisatie heeft het liever niet over daklozenvoetbal – sinds 2008 professioneel georganiseerd in de Dutch Street Cup. Stuwende kracht is de stichting Life Goals, die sport inzet voor de participatie en re-integratie van kwetsbare groepen. Die klopte destijds aan bij het Leger des Heils, om te praten over het aan het sporten krijgen van hun cliënten. Het Leger des Heils werkte mee, evenals de KNVB, en zo kon de competitie van start gaan.
“De aftrap van de competitie was tijdens theaterfestival De Parade in Den Bosch, op een zaterdagochtend om tien uur”, herinnert Life Goals-directeur Arne de Groote zich. “Ook teams uit Groningen en Leeuwarden werden geacht daar op tijd aanwezig te zijn, dus daar kregen we vanuit de betreffende instellingen wel commentaar op. Dat zouden hun cliënten nooit redden, zeiden ze. Sommigen liggen dan nog op straat.” Het tegendeel bleek waar. “Ze stonden er allemaal en hadden er fantastisch veel zin in”, zegt De Groote, niet zonder trots. Sindsdien is er een goedlopende competitie waarbij inmiddels zorginstellingen uit ruim twintig steden zich hebben aangesloten. De teams trainen één of meer keren per week en worden begeleid door maatschappelijke sportcoaches: mensen vanuit sportclubs en zorginstellingen die door Life Goals zijn opgeleid.
Spelersdorp
Doordat het hier zo goed georganiseerd is, heeft Nederland ook internationaal op dit vlak een goede naam, zegt De Groote. Het WK naar Nederland halen was dan ook een langgekoesterde wens van de stichting. De gemeente Amsterdam was direct enthousiast. Toen De Groote in 2012 belde, zat hij binnen tien dagen met de burgemeester en wethouder aan tafel. “Burgemeester Van der Laan is beschermheer van de daklozen in de stad, hij vindt het oprecht belangrijk dat er ook aan deze mensen wordt gedacht. Hij en sportwethouder Eric van der Burg zegden meteen hun medewerking toe.”
Die support van de gemeente is van groot belang, zegt ook Mallie, directeur van sportmarketingbureau SportGen, dat in opdracht van Life Goals het bidbook samenstelde om het evenement binnen te halen en nu verantwoordelijk is voor de organisatie van het evenement. “Je kunt wel bedenken dat je met honderden mensen uit een sociaal kwetsbare groep wilt gaan voetballen op het Museumplein, maar daar heb je toch echt vergunningen en ondersteuning voor nodig.”
Onderscheidend in het bidbook van Amsterdam was dat de organisatie alle deelnemers ergens in de stad in een tijdelijk spelersdorp zal onderbrengen. “Bij andere WK’s sliepen de deelnemers meestal verspreid over verschillende hotels, hier willen we ze allemaal samenbrengen in een soort olympisch dorp met ook ’s avonds een programma”, vertelt Mallie.
Sponsoring
Naast de financiële steun van de gemeente is er ook sponsoring nodig om de begroting rond te krijgen. Ook hierbij is de burgemeester behulpzaam. “Van der Laan heeft al tweemaal de ambtswoning opengesteld voor een lunch met potentiële sponsors”, zegt Mallie. Die extra hulp kan de organisatie wel gebruiken, want het sponsoren van een evenement voor mensen uit de maatschappelijke opvang, staat niet bij alle bedrijven even hoog op het prioriteitenlijstje.
Mallie: “Nog te vaak denken mensen over deze groep: eigen schuld dat ze in de problemen zitten. Anderen vinden het misschien onzin om geld uit te geven om al die mensen uit de hele wereld hier naartoe te halen. Ze vinden dat je dat geld beter ergens anders aan kunt besteden.”
De betrokkenen zien dat anders. Onderdeel uitmaken van een team en meedoen aan trainingen, wedstrijden en zelfs een WK dragen juist bij aan de verdere ontwikkeling van de deelnemers. De Groote: “De keeper die vorig jaar namens Nederland meeging naar Santiago kwam net uit een afkickkliniek in Thailand, waar hij drie maanden had gezeten. Die zei later huilend tegen me dat hij zo dankbaar was dat hij dit mocht meemaken. Het was voor hem een bevestiging dat hij op de goede weg was. Ook zijn moeder belde later nog huilend op om ons te bedanken.”
Cruciaal voor hun toekomst
Het gaat niet alleen om het toernooi en de wedstrijden benadrukt Henk Dijkstra, directeur van het Leger des Heils in Amsterdam. Juist van het meedraaien in een team leren de voetballers veel. “Het biedt ze regelmaat. Ze trainen drie keer per week, waardoor ze leren om op tijd te komen. Ze leren met andere mensen omgaan en teleurstellingen te verwerken. En ze worden aangesproken op hun gedrag.”
Dijkstra ziet dat het werkt. De meeste deelnemers aan de competitie zijn tussen de achttien en dertig jaar oud. “Met name bij die gasten tussen de 18 tot 24 kan het cruciaal zijn voor hun toekomst om hieraan mee te doen. Misschien is het zelfs wel effectiever dan de traditionele hulpverlening.”
Ook hij heeft een mooi voorbeeld. De coach van het Amsterdamse team, dat de afgelopen twee jaar naar het WK mocht, komt zelf uit de doelgroep vertelt Dijkstra. “Hij heeft eerst zelf meegedaan aan de competitie, heeft het certificaat Maatschappelijk Sportcoach gehaald en woont nu zelfstandig. Dat soort verhalen zien we meer: jongens die zijn doorgestroomd naar beschermde woonvormen en ons hoe langer hoe minder nodig hebben.”
Bondscoach en nationale selectie
De afgelopen jaren mochten de uiteindelijke winnaars van de dames- en herencompetitie van de Dutch Street Cup naar het WK. Dit jaar wordt er voor het eerst een bondscoach aangesteld die een selectie gaat samenstellen uit alle deelnemende teams. De Groote: “Die selectie doorloopt een heel intensief traject voorafgaand aan het WK, met voetbaltrainingen, maar misschien ook wel met korte stages bij bedrijven. Daardoor hebben ze na het toernooi nog weer meer bagage die hen kan helpen bij hun terugkeer in de maatschappij.”
Met de gemeente praat De Groote ook over wat er van het evenement kan beklijven in de stad. “De koppeling tussen kwetsbare groepen en sportverenigingen is grotendeels nog een braakliggend terrein. We gaan onderzoeken of we naar aanleiding van de Homeless World Cup kunnen kijken of we sportverenigingen kunnen betrekken om de overstap voor de voetballers naar zo’n club straks makkelijker te maken. Nu is die stap vaak nog te groot.”
Multicultureel en beladen
Het zou een mooi nieuw hoofdstuk zijn in de integratie van een kwetsbare groep in de maatschappij. “Dak- en thuislozen kunnen veel meer dan mensen denken, we moeten ze alleen wel een kans geven”, zegt Dijkstra. “Eigenlijk zou je dat met koeienletters aan iedereen moeten laten zien.”
De organisatoren maken zich daar in elk geval hard voor. Mallie bijvoorbeeld vertelt aan wie het maar horen wil telkens met veel plezier en enthousiasme zijn verhaal over dit unieke evenement. “Ik ben er twee keer bij geweest, in Mexico en in Polen, en heb daar de hele tijd met kippenvel zitten kijken. Het is een multicultureel sportfestival waarbinnen iedere deelnemer een eigen verhaal heeft. Die wedstrijden zijn zo beladen en er zit zoveel passie bij de deelnemers, dat probeer ik ook op sponsors over te brengen.”