BOEDAPEST, 26 juli 2014 – Op donderdagochtend vertrekken hoofdscheidsrechter Michel van Oudheusden en ik (Judith de Keijzer) naar Boedapest om deel te nemen aan de Europese bijeenkomst dat georganiseerd wordt vanuit de Europese samenwerking genaamd Grundtvig Lerende Partnerschappen. De bijeenkomst staat in het teken van het kennismaken met het Hongaarse straatvoetbalprogramma voor dak- en thuislozen en de wijze waarop zij Fair Play toepassen. In Nederland hebben wij dit jaar ook een Fair Play systeem ingevoerd. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen? Samen met Michel ging ik op onderzoek uit!
Aangekomen op het vliegveld van Boedapest werden wij opgewacht door Julia en Olga van Oltalom, de lokale Hongaarse organisatie. Nadat ook de Belgische delegatie was geland, konden wij vertrekken naar ons verblijf voor de komende 3 dagen. De accommodatie van Oltalom kent meerdere gastverblijven, waar bijvoorbeeld ook een Nederlandse delegatie verbleef die vrijwilligerswerk in de buurt verrichten. De kamers zijn op zijn zachts gezegd basic te noemen. Luxe wordt hier omschreven als een verblijf dat is voorzien van een bed, een kast waarvan enkele planken worden gemist en ramen die open kunnen ter ventilatie. Kortom, voldoende om te kunnen overnachten! In de middag hebben wij een wandeltour door het stadsgedeelte Pest gemaakt, het platte gedeelte van Boedapest. Mooie gebouwen, prachtige uitzichten en een groot verschil zichtbaar tussen arm en rijk. Om 17.00 uur verzamelden wij in een park waar we deelnamen aan een lokale trainingssessie. Deelnemers in de leeftijdscategorie van 7 t/m 50 jaar stonden te popelen om hun wekelijkse training af te werken. De Europese delegatie werd moeiteloos opgenomen door de groep. Wij maakten kennis met het lokale programma en de Fair Play opzet. Bij elke wedstrijd bespreekt men voorafgaand de verplichte regels en daarnaast worden optionele regels, zoals het aantal spelers in het veld, het doelpunt van een kind telt voor 2, wel of geen corners, et cetera besproken. Tijdens de wedstrijd is er geen scheidsrechter aanwezig, maar dienen de spelers zelf de wedstrijden te leiden. Indien een overtreding wordt gemaakt, steekt een speler de hand in de lucht en wordt het spel automatisch stil gelegd. De situatie wordt besproken en de wedstrijd hervat. Na afloop komen beide teams wederom bij elkaar om het verloop van de wedstrijd te bespreken. Dit wordt geleid door een zogenoemde mediator. Een interessante invalshoek waarbij ik direct terugdenk aan het voetbalpleintje waar ik zelf als kind elke dag tegen mijn buurtgenootjes voetbalde. Ongedwongen, met regels van de straat en respectvol, want de tegenstander van vandaag kan mogelijk mijn teamgenoot van morgen zijn.
Terug op de accommodatie werd de eerste kennismaking met het Fair Play systeem uitvoerig besproken. Enkelen waren enthousiast, enkelen waren sceptisch en de laatste groep had nog geen oordeel gevormd. Dat zou de komende dagen volgen wanneer wij dit systeem verder zouden uitdiepen.
De volgende ochtend verzamelden de groep zich voor een presentatie over de activiteiten van Oltalom. De organisatie heeft een nacht- en dagopvang voor dak- en thuislozen, alcohol- en drugsverslaafden, mannen, vrouwen en kinderen. Daarnaast geeft het onderwijs aan jeugd en volwassenen en tot slot kent het een aparte sportorganisatie dat gratis sport aanbiedt aan kwetsbare mensen. Het doel: de kwetsbare mensen via sport weer te laten re-integreren in de Hongaarse samenleving. Eén van de dag- en nachtopvangen is gesitueerd in het naastgelegen gebouw. Andras Rakos nam ons mee en vertelde over hun activiteiten. Schrijnend om de verblijven van de opvang te zien, maar in het achterhoofd weet je dat de vochtige ruimte met tientallen bedjes of matrassen op de grond beter is dan het leven op straat. Daarnaast zijn de mensen in goede handen van professionals die iedereen, hoe lang het soms ook mag duren, vooruit helpt. In welke zin dan ook. De muurtekening van de Homeless World Cup Capetown 2006 gemaakt door de toenmalige keeper toen zijn maatjes in 2008 naar Melbourne afreisden voor deelname aan de World Cup gaf de armoedige ruimte weer kleur.
Die middag hebben we lang gesproken en gediscussieerd over wat Fair Play is en op welke wijze dit geïntegreerd kan en moet worden in het voetbalprogramma. Kunnen we het observeerbaar maken, zonder lange lijsten met mogelijke acties te formuleren? Hoe kunnen we het gevoel van Fair Play waarderen, zonder subjectief te zijn? Op welke wijze kunnen we spelers verantwoordelijk maken voor het sportieve verloop van de wedstrijd en het becijferen van de Fair Play van de tegenstander, zonder dat zij verveeld raken door de lange discussies voorafgaand en achteraf een wedstrijd? Een discussie die wij in Nederland al eerder hebben gevoerd. Wij hebben gekozen voor een structuur waarbij objectieve waarneming het belangrijkste onderdeel vormt en wij uitgaan van het feit dat elk team sportief speelt. Het cijfer 10 is de uitgangspositie. Ons gedachtegoed werd door verschillende landen enthousiast ontvangen, andere waren sceptisch en het laatste deel had nog geen oordeel gevormd. De bekende verdeelsleutel als het gaat om Fair Play. Het is een eindeloze discussie waarbij landen een andere visie kunnen hebben, elke cultuur anders invulling geeft aan Fair Play, maar waarbij iedereen het eens is dat Fair Play gespeeld wordt vanuit het hart en respect naar jezelf en de anderen de basis vormt.
Die middag en avond brengen we een eerder opgesteld formulier met betrekking tot Fair Play in praktijk. De samenspraak voorafgaand en aan het eind van de wedstrijd blijft, de rol van de scheidsrechter wordt vervangen door de mediator en de lijst met observeerbare acties verdeeld in categorieën wordt getest. Elk land neemt de rol als mediator een keer op om dit te ervaren. Een goede repetitie voor het echte werk van morgen, het internationale toernooi!
Laatste dag in Boedapest. We gaan het veld op en de theorie in praktijk brengen! #stLifeGoals #europeanpartnership pic.twitter.com/wkVubqA2yP
— judith de keijzer (@Judith__88) 26 juli 2014
Zaterdag komen 12 teams in actie tijdens het internationale toernooi. Michel en ik maken deel uit van het team mediators die de wedstrijden begeleiden. De discussies voorafgaand aan de wedstrijden zijn eerst lang en traag, maar naarmate de dag vordert worden ze kort en bondig en weet eenieder wat hen te wachten staat. Het is een sportief toernooi, maar sommige teams hebben toch wat moeite met de Fair Play opzet. Regels als ‘geen contact’ worden beschreven als ‘dit is geen voetbal meer’ en een ander beschouwt het als acteerwerk. Europese partners vragen zich af of deze opzet ook werkt met de strakke Homeless World Cup regels die nu niet aan bod komen tijdens het toernooi. Het zijn vragen die Michel en mij ook bezig houden. De discussies voor en na een wedstrijd zijn nuttig om samen in dialoog te komen en lering te trekken uit bepaalde situaties. Het feit blijft alleen dat voetbal vaak vanuit het hart wordt gespeeld, en dat Fair Play daar in hetzelfde voetbalhart een plekje moet zien te veroveren. Daar kunnen coaches, wedstrijdleiding en medespelers een rol in spelen, zodat Fair Play de spelers niet wordt opgelegd, maar dit een vanzelfsprekende handeling is.
Geschreven door Judith de Keijzer, projectcoördinator Dutch Street Cup